Zrozumienie zażywania narkotyków i uzależnienia
Sobota, 14 grudnia 2024
Wiele osób nie rozumie, dlaczego i jak inni ludzie uzależniają się od narkotyków. Mogą oni błędnie myśleć, że tym, którzy używają narkotyków, brakuje zasad moralnych lub siły woli i że mogą zaprzestać używania narkotyków po prostu wybierając. W rzeczywistości uzależnienie od narkotyków jest złożoną chorobą, a rzucenie z nałogu zwykle wymaga więcej niż tylko dobrych chęci lub silnej woli. Narkotyki zmieniają mózg w sposób, który utrudnia rzucenie palenia, nawet tym, którzy tego chcą. Na szczęście, naukowcy wiedzą więcej niż kiedykolwiek o tym, jak narkotyki wpływają na mózg i znaleźli sposoby leczenia, które mogą pomóc ludziom wyjść z narkomanii i prowadzić produktywne życie.
Uzależnienie jest chorobą przewlekłą, charakteryzującą się poszukiwaniem i zażywaniem narkotyków, która mimo szkodliwych skutków jest przymusowa lub trudna do opanowania. Początkowa decyzja o przyjmowaniu narkotyków jest dobrowolna dla większości ludzi, ale wielokrotne zażywanie narkotyków może prowadzić do zmian w mózgu, które kwestionują samokontrolę osoby uzależnionej i zakłócają jej zdolność do opierania się intensywnym naciskom na przyjmowanie narkotyków. Te zmiany w mózgu mogą być trwałe, dlatego też narkomania jest uważana za chorobę "nawracającą" - osoby wracające do zdrowia po zaburzeniach związanych z używaniem narkotyków są narażone na zwiększone ryzyko powrotu do używania narkotyków nawet po latach ich nieużywania.
Nawrót choroby jest częsty, ale nawrót choroby nie oznacza, że leczenie nie działa. Podobnie jak w przypadku innych schorzeń przewlekłych, leczenie powinno być kontynuowane i dostosowane do reakcji pacjenta. Plany leczenia powinny być często przeglądane i modyfikowane w celu dostosowania ich do zmieniających się potrzeb pacjenta.
Większość leków wpływa na "obwód nagrody" mózgu, powodując euforię i zalewając go dopaminą z posłańcem chemicznym. Prawidłowo działający system nagradzania motywuje człowieka do powtarzania zachowań potrzebnych do rozwoju, takich jak jedzenie i spędzanie czasu z bliskimi. Skok dopaminy w obwodzie nagrody powoduje wzmocnienie przyjemnych, ale niezdrowych zachowań, takich jak branie narkotyków, co prowadzi ludzi do powtarzania zachowań w kółko.
W miarę jak człowiek nadal używa narkotyków, mózg adaptuje się, zmniejszając zdolność komórek w obwodzie nagrody do reagowania na nie. Zmniejsza to haj, który dana osoba odczuwa w porównaniu z hajem, który odczuwała przy pierwszym zażyciu leku - efekt znany jako tolerancja. Mogą oni brać więcej leku, aby spróbować osiągnąć ten sam haj. Te adaptacje mózgu często prowadzą do tego, że dana osoba staje się coraz mniej zdolna do czerpania przyjemności z innych rzeczy, które kiedyś jej się podobały, takich jak jedzenie, seks czy aktywność społeczna.
Długoterminowe stosowanie powoduje również zmiany w innych mózgowych układów i obwodów chemicznych, wpływając na funkcje, które obejmują:
Pomimo świadomości tych szkodliwych skutków, wiele osób używających narkotyków nadal je bierze, co jest naturą uzależnienia.
Żaden czynnik nie jest w stanie przewidzieć, czy dana osoba uzależni się od narkotyków. Połączenie tych czynników wpływa na ryzyko uzależnienia. Im więcej czynników ryzyka dana osoba ma, tym większa jest szansa, że zażywa narkotyki mogą doprowadzić do uzależnienia. Na przykład:
Biologia. Geny, które ludzie rodzą, odpowiadają za około połowę ryzyka uzależnienia danej osoby. Płeć, pochodzenie etniczne i obecność innych zaburzeń psychicznych mogą również wpływać na ryzyko używania narkotyków i uzależnienia.
Środowisko. Środowisko, w którym żyje dana osoba, obejmuje wiele różnych wpływów, od rodziny i przyjaciół po status ekonomiczny i ogólną jakość życia. Czynniki takie jak presja rówieśnicza, fizyczne i seksualne wykorzystywanie, wczesne narażenie na narkotyki, stres i poradnictwo rodzicielskie mogą mieć duży wpływ na prawdopodobieństwo używania narkotyków i uzależnienia.
Rozwój. Czynniki genetyczne i środowiskowe współgrają z krytycznymi etapami rozwoju w życiu człowieka, wpływając na ryzyko uzależnienia. Chociaż zażywanie narkotyków w każdym wieku może prowadzić do uzależnienia, im wcześniej rozpocznie się ich zażywanie, tym większe jest prawdopodobieństwo, że dojdzie do uzależnienia. Jest to szczególnie problematyczne w przypadku nastolatków. Ponieważ obszary w ich mózgu, które kontrolują podejmowanie decyzji, osąd i samokontrolę, wciąż się rozwijają, nastolatki mogą być szczególnie podatne na ryzykowne zachowania, w tym na próbowanie narkotyków.
Podobnie jak w przypadku większości innych chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, astma czy choroby serca, leczenie uzależnienia od narkotyków na ogół nie jest lekarstwem. Uzależnienie można jednak wyleczyć i skutecznie z nim walczyć. Osoby wracające do zdrowia po nałogu będą narażone na nawrót choroby przez lata i ewentualnie całe życie. Badania pokazują, że połączenie leków stosowanych w leczeniu uzależnień z terapią behawioralną zapewnia najlepsze szanse powodzenia dla większości pacjentów. Podejścia terapeutyczne dostosowane do wzorców zażywania narkotyków przez każdego pacjenta oraz wszelkie współwystępujące problemy medyczne, psychiczne i społeczne mogą prowadzić do trwałego powrotu do zdrowia.
Dobrą wiadomością jest to, że narkomanii i uzależnieniu można zapobiec. Wyniki badań finansowanych przez NIDA wykazały, że programy prewencyjne angażujące rodziny, szkoły, społeczności i media są skuteczne w zapobieganiu lub ograniczaniu używania narkotyków i uzależnień. Chociaż wydarzenia osobiste i czynniki kulturowe mają wpływ na tendencje w zażywaniu narkotyków, kiedy młodzi ludzie postrzegają zażywanie narkotyków jako szkodliwe, mają tendencję do zmniejszania zażywania narkotyków. Dlatego też edukacja i działania informacyjne mają kluczowe znaczenie dla pomagania ludziom w zrozumieniu możliwych zagrożeń związanych z używaniem narkotyków. Nauczyciele, rodzice i pracownicy służby zdrowia odgrywają kluczową rolę w edukacji młodych ludzi i zapobieganiu używaniu narkotyków i uzależnieniom.
